زندگینامه امام جواد

مطالعه زندگینامه امامان (ع) از جمله مواردی است که همواره برای شناخت بیشتر این بزرگواران توصیه شده است. امام محمد تقی (ع) فرزند امام رضا(ع) و نهمین امام شیعیان است و عمر بسیار کوتاه، اما پربرکتی داشته است.

ولادت امام محمد تقی (ع)

امام جواد (ع) در روز دهم ماه رجب سال ۱۹۵ هجری قمری در شهر مدینه به دنیا آمد. پدرش امام رضا (ع) بود و مادرش خیزران نام داشت.

آغاز امامت امام محمد تقی (ع)

امام نهم شیعیان تنها ۹ سال داشت که پدرش امام رضا (ع) در سال ۲۰۳ هجری قمری به شهادت رسید و امامت ایشان آغاز شد. دوران امامت ایشان با خلافت دو خلیفه عباسی یعنی مأمون و معتصم هم‌زمان بود.

ازدواج امام محمد تقی (ع)

با آغاز امامت امام محمد تقی (ع) مأمون برای این که ایشان را کاملاً تحت نظر داشته باشد، دخترش ام الفضل (لبابه) را به ازدواج امام جواد (ع) درآورد. امام جواد (ع) از ام الفضل فرزندی نداشت و بعد از ازدواج با همسر دیگرش که نامش سمانه مغربیه بود و به ام ولد شهرت داشت صاحب ۴ پسر و ۴ دختر شد. فرزندان امام جواد (ع) عبارت‌اند از: امام علی النقی (ع)، ابواحمد موسی مبرقع، ابواحمد حسین، ابوموسی عمران، فاطمه، خدیجه، ام‌کلثوم و حکیمه

مناظرات امام محمد تقی (ع)

از جمله ترفند‌هایی که مأمون برای به زانو در آوردن امام رضا (ع) و فرزندش امام جواد (ع) به کاربرد برگزاری جلسات بحث و مناظره بود. او به خیال این که امام جواد (ع) کم سن و سال است و می‌تواند به راحتی او را در مناظرات شکست دهد این شیوه را به کار گرفت، اما غافل از این که مقام ولایت و امامت با علم لدنی همراه است و ارتباطی با سن و سال ندارد.
دوران امامت امام جواد (ع) با شکل‌گیری فرقه‌های مختلف اسلامی و غیر اسلامی هم‌زمان بود و دانشمندان مختلفی با مطالعه منابع مختلف آماده مناظره و ایجاد شبهه در اسلام و مذهب شیعه بودند. با این حال امام محمد تقی (ع) با وجود سن کم به مناظره با این افراد می‌پرداخت و احکام اسلامی را به شکلی صحیح بین آن‌ها ترویج می‌کرد.
 

نمونه‌ای از مناظرات امام محمد تقی (ع)

نمونه ای ازمناظرات امام جواد (ع) به این شرح آمده است:

عیاشی در تفسیر خود از ذرقان که هم‌نشین و دوست احمد بن ابی دؤاد بود، نقل می‌کند که ذرقان گفت: روزی دوستش (ابن ابی دؤاد) از دربار معتصم عباسی با حالتی گرفته و پریشان برمی‌گشت. از او پرسیدم: چرا این‌قدر ناراحتی؟ گفت: در حضور خلیفه و ابوجعفر فرزند علی بن موسی‌الرضا جریانی پیش آمد که مایه شرمساری و خواری ما شد. گفتم: چگونه؟ گفت: سارقی را به حضور خلیفه آورده بودند که سرقتش آشکار بود و به گناهش اعتراف کرده بود. خلیفه از ما روش اجرای حد و قصاص را پرسید. عده‌ای از فق‌ها حاضر بودند، خلیفه دستور داد بقیه فقیهان را نیز حاضر کردند و محمد بن علی الرضا را هم خواست.
وقتی همه حاضر شدند خلیفه از ما پرسید: حد اسلامی چگونه باید جاری شود؟ من گفتم: از مچ دست باید قطع گردد. خلیفه گفت: دلیلت چیست؟ گفتم: به دلیل آن که دست شامل انگشتان و کف دست تا مچ دست است و در قرآن کریم در آیه تیمم آمده است: فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَ أَیدِیکُمْ». بسیاری از فقیهان حاضر در جلسه گفته مرا تصدیق کردند.
تعدادی از علماء گفتند: باید دست را از مرفق قطع کنید. به دلیل آیه وضو که در قرآن کریم آمده است: وَ أَیدِیکُمْ إِلَى الْمَرافِقِ» و این آیه نشان می‌دهد که دست را باید از مرفق برید.
دسته دیگری از علما معتقد بودند که دست را باید از شانه باید برید، چون دست شامل تمام این اجزاء می‌شود.
زمانی که بحث و اختلاف پیش آمد، خلیفه رو به حضرت ابوجعفر محمد بن علی کرد و گفت: یا اباجعفر، شما در این مسئله چه می‌گویید؟ آن حضرت فرمود: علمای شما در این باره سخن گفتند. من را از بیان مطلب معذور بدار. خلیفه گفت: به خدا سوگند که شما هم باید نظر خود را بیان کنید. حضرت جواد فرمود: اکنون که من را سوگند می‌دهی پاسخ آن را می‌گویم:
این مطالبی که علمای اهل سنت درباره حد ی بیان کردند خطاست. حد صحیح اسلامی آن است که باید انگشتان دست را غیر از انگشت ابهام قطع کرد. خلیفه پرسید: چرا؟ امام (ع) فرمود:، زیرا رسول‌الله (ص) فرموده است سجود باید بر هفت عضو از بدن انجام شود: پیشانی، دو کف دست، دو سر زانو، دو انگشت ابهام پا و اگر دست را از شانه یا مرفق یا مچ قطع کنند برای سجده حق‌تعالی محلی باقی نمی‌ماند و در قرآن کریم آمده است وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ .»؛ سجده گاه‌ها از آن خداست»، پس کسی نباید آن‌ها را ببرد. معتصم از این حکم الهی و منطقی بسیار مسرور شد و آن را تصدیق کرد و دستور داد تا انگشتان را با توجه به حکم حضرت جواد (ع) قطع کردند. ذرقان می‌گوید: ابن ابی دؤاد سخت پریشان شده بود که چرا نظر او در محضر خلیفه رد شده است.

شهادت امام محمد تقی (ع)

امام محمد تقی (ع) تنها ۲۵ سال عمر کردند که ۱۷ سال از این عمر کوتاه مربوط به دوره امامت ایشان بود. در سال ۲۱۹ هجری قمری معتصم عباسی از امام جواد (ع) دعوت کرد تا از مدینه به بغداد بیاید. وقتی که امام (ع) وارد بغداد شد معتصم به همراه ام الفضل و جعفر پسر مأمون اقدام به شهادت امام جواد (ع) کردند. چنان که از نقل‌های تاریخی برمی‌آید ام الفضل زنی نازا بوده و معتصم با استفاده از این نقطه‌ضعف و بیان این که امام جواد (ع) مادر فرزندش امام هادی (ع) را بر او ترجیح می‌دهد او را تحریک کرد تا دست به قتل این امام همام بزند. ام الفضل به همراه جعفر انگوری را آغشته به سم کرده و امام محمد تقی (ع) را در آخرین روز از ماه ذی‌القعده سال ۲۲۰ هجری قمری با آن مسموم کردند.
قبر امام محمد تقی (ع) در شهر کاظمین و در کنار مرقد پدربزرگش امام موسی کاظم (ع) قرار دارد.

یا من اسمه دواء و ذکره شفاء

قدر عافیت کسی داند که به مصیبتی گرفتار شود.

معنی:
        یعنی کسی که دارایی‌هایی دارد،وقتی یکی از آن‌ها را از دست بدهد برایش ارزش قائل می شود.

مثال)
      می توان همین ویروس کرونا را مثال بزنیم که به جانمان افتاده است.الان ما قدر سلامتی‌ مان‌ را میدانیم.
      اما بعضی جاها برایشان فرقی نمی کند،کرونا باشد یا خیر.
      مانند جایی که جنگ باشد؛مردم آنقدر نگران این هستند که خانه روی سرشان خراب نشود که به کرونا فکر نمی کنند.
     چون آنقدر مشکل دارند که برایشان کرونا بودن و نبودن فرقی نمی کند؛آن‌ها هر روز دارند مرگ را با چشمان خود می بینند پس برایشان فرقی نمی کند کرونا شاید آن‌ها بکشد شاید نکشد.
     پس ما آنقدر نعمت داریم که مشکلمان شده این که کرونا نگیریم؛
 

پس باید خدا را هزاران هزار مرتبه شکر کنیم.
 

تولد امام موسی کاظم (ع)

دوران کودکی امام موسی کاظم (ع)

مادر آن حضرت حمیده کنیزی از اهل مغرب یا اندلس (اسپانیا) بوده است و نام پدر حمیده را صاعد مغربی (بربری) گفته اند. امام موسی کاظم (ع) هنوز کودک بود که فقهای مشهور مثل ابو حنیفه از او مسئله می پرسیدند و کسب علم می کردند.

امام موسی بن جعفر (ع) در دوران انتقال قدرت از امویان به عباسیان به دنیا آمد. در چهار سالگی وی، نخستین خلیفه عباسی به حکومت رسید. در منابع تاریخی از زندگی امام کاظم تا پیش از امامت وی، اطلاعات چندانی در دست نیست، جز چند گفتگوی علمی در زمان کودکی از جمله گفتگو با ابوحنیفه و عالمان ادیان دیگر که در مدینه رخ داده است.

همسران و فرزندان امام موسی کاظم (ع)

تعداد همسران امام کاظم (ع) روشن نیست. نخستین آن‌ها، نجمه مادر امام رضاست. از تعداد فرزندان ایشان نیز در منابع تاریخی گزارش‌های متفاوتی آمده است. به گزارش شیخ مفید، او ۳۷ فرزند (۱۸ پسر و ۱۹ دختر) داشته است. امام رضا (ع)، إبراهیم، شاهچراغ ، حمزه، اسحاق از جمله پسران و فاطمه معصومه و حکیمه از جمله دختران او هستند. نوادگان امام کاظم (ع) به سادات شهرت دارند.

دوران امامت امام موسی کاظم (ع)

امام موسی بن جعفر (ع)، پس از شهادت امام صادق (ع) در سال ۱۴۸ قمری در سن ۲۰ سالگی به امامت رسید. مدت امامت موسی بن جعفر ۳۵ سال بود و با شهادت ایشان در سال ۱۸۳ امامت به فرزندشان، امام رضا (ع) منتقل شد.

خلفای معاصر امام موسی کاظم (ع)

خلفای دوران پیش از امامت امام موسی کاظم (ع) مربوط به سال های ۱۲۸ تا ۱۴۸ قمری است. در این سال ها به ترتیب مروان بن محمد (۱۲۸-۱۳۲)، سفاح (۱۳۲-۱۳۶) و منصور دوانیقی (۱۳۶-۱۴۸) بر کرسی خلافت نشستند.

خلفای دوره امامت شامل چهار خلیفه می شود که از سال 148 تا 3 قمری خلافت کردند. اسامی خلفای دوران امامت امام موسی کاظم (ع) عبارتند از منصور دوانیقی (۱۴۸-۱۵۸)، مهدی عباسی (۱۵۸-۱۶۹)، هادی عباسی (۱۶۹-۱۷۰) و هارون عباسی (۱۷۰-۱۸۳).

دوران زندان امام موسی کاظم (ع)

امام کاظم (ع)، در طول دوران امامتش چندین بار از سوی خلفای عباسی احضار و زندانی شد.

امام موسی کاظم چند سال در زندان بود؟ نخستین بار در زمان خلافت مهدی عباسی، امام را به دستور خلیفه از مدینه به بغداد منتقل کردند. هارون نیز دو بار امام را زندانی کرد. زمان دستگیری و زندان اول در منابع ذکر نشده ولی دومین بار در ۲۰ شوال سال ۱۷۹ ایشان را در مدینه دستگیر و در ۷ ذیحجه در بصره در خانه عیسی بن جعفر زندانی کرد. بنا به گزارش شیخ مفید، هارون در سال ۱۸۰ در نامه‌ای به عیسی بن جعفر، از او خواست امام را به قتل برساند، ولی او نپذیرفت. امام را پس از مدتی به زندان فضل بن ربیع در بغداد منتقل کردند. امام کاظم (ع) سال‌های پایانی عمر خود را در زندان‌های فضل بن یحیی و سندی بن شاهک گذراند. در زیارتنامه امام کاظم (ع) با عبارت الْمُعَذَّبِ فِی قَعْرِ السُّجُون‏؛ کسی که در سیاهچال‌ها شکنجه می‌شد» به او سلام داده شده است.

درباره دلیل دستگیر شدن امام هفتم شیعیان توسط خلفای عباسی و انتقال ایشان به زندان، گزارش‌های متفاوتی در منابع آمده است. بنا بر برخی گزارش‌ها دلیل دستگیری وی به دستور هارون، حسادت یحیی برمکی و بدگویی علی بن اسماعیل بن جعفر از وی نزد هارون بوده است. گفته شده هارون به ارتباط شیعیان با امام کاظم حساس بود و از اینکه اعتقاد شیعیان به امامت آن حضرت باعث تضعیف حکومت وی شود، بیم داشت. همچنین بر پایه برخی گزارش‌ها دلیل زندانی شدن امام کاظم (ع) این بود که برخی از شیعیان همچون هشام بن حکم، با وجود اینکه امام دستور به تقیه داده بود، خواست امام را رعایت نمی‌کردند. این گزارش‌ها مناظره‌های هشام بن حکم را از جمله اسباب زندانی شدن امام برشمرده‌اند.

شهادت امام موسی کاظم (ع)

واپسین روزهای عمر امام کاظم (ع) در زندان سندی بن شاهک سپری شد. شیخ مفید گفته است سندی، به دستور هارون الرشید امام را مسموم کرد و امام سه روز پس از آن به شهادت رسید. شهادت امام در ۲۵ رجب سال ۱۸۳ در بغداد رخ داده است.

درباره کیفیت شهادت امام سه روایت مختلف نقل شده است:

شهادت آن حضرت در پى مسموم کردن امام صورت گرفته است. این در روایتى از امام رضا (ع) آمده است. همینطور روایات دیگرى که یحیى بن خالد را به قتل آن حضرت متهم مى‏کند، این نکته آمده است.

در نقلى آمده است که آن حضرت را در فرشى پیچانده و چنان فشار داده‏اند که حضرت به شهادت رسیده است.

روایت دیگر آن است که حمدالله مستوفى نقل کرده: شیعه گویند به فرمان هارون الرشید سرب گداخته در حلق ایشان ریختند.

در این باره روایتى که بیش از همه شهرت دارد، مسموم ساختن امام است. پس از شهادت امام، جسد مبارک آن حضرت را به دو دلیل در معرض دید خواص اهل بغداد و عموم مردم قرار دادند:

بنا به نوشته اربلى، سندى بن شاهک، فقها و وجوه اهل بغداد را که هیثم بن عدى نیز در میان آنها دیده مى‏شد، بر سر جسد مبارک امام آورد تا ببینند زخم و جراحت و یا آثار خفگى در بدن آن حضرت وجود ندارد و به مرگ طبیعى از دنیا رفته است.

از آنجا که برخى از شیعیان معتقد به مهدویت آن حضرت بودند و یا احتمال داشت اعتقاد به مهدویت او پیدا کنند، جسد امام را روى پل بغداد بر زمین نهادند و یحیى بن خالد دستور داد تا فریاد زنند: این موسى بن جعفر است که رافضه معتقدند او نمرده است. پس از آن مردم آمده و او را در حالى که از دنیا رفته بود نگاه کردند.

تاریخ شهادت امام بنا به نقل شیخ صدوق 25 رجب 3 بنا به نقل شیخ مفید 24 رجب، و در نقل مستوفى، روز جمعه 14 صفر بوده است‏.

پیکر امام موسی بن جعفر (ع) را در منطقه شونیزیه در مقبره خانوادگی منصور که به مقابر قریش شهرت داشت، دفن کردند. آرامگاه امام کاظم (ع) و امام جواد (ع)، در منطقه کاظمین در بغداد به حرم کاظمین مشهور و زیارتگاه مسلمانان به‌ویژه شیعیان است. بر پایه روایاتی از امام رضا (ع)، ثواب زیارت قبر امام کاظم، با زیارت قبر پیامبر اکرم (ص)، حضرت علی (ع) و امام حسین (ع) برابری می‌کند.

شخصیت اخلاقی امام موسی کاظم (ع)

امام موسی کاظم (ع) در علم و تواضح و مکارم اخلاق و کثرت صدقات و سخاوت و بخشندگی ضرب المثل بود. بدان و بداندیشان را با عفو و احسان بی کران خویش تربیت می فرمود. شبها به طور ناشناس در کوچه های مدینه می گشت و به مستمندان کمک می کرد. مبلغ دویست، سیصد و چهارصد دینار در کیسه ها می گذاشت و در مدینه میان نیازمندان قسمت می کرد. موسی بن جعفر در مدینه معروف بود و اگر به کسی صره ای می رسید بی نیاز می گشت.

ولادت و نامگذاری جعفر صادق (ع)

امام جعفر صادق (ع) در روز جمعه یا دوشنبه هفدهم ربیع الاول سال 80 هجری مقارن با سالروز ولادت حضرت محمد (ص) در مدینه دیده به جهان گشود. البته برخی از مورخان از جمله شیخ مفید و کلینی و شهید، ولادت آن حضرت را در سال ۸۳ هجری می دانند. رسول خدا سالها قبل ولادت امام صادق را خبر داده و فرموده بود نام او را صادق» بگذارید، زیرا از فرزندان او کسی است که همنام اوست، اما دروغ می گوید.»

تولد امام صادق و پیامبر در آخرین روز هفته ی وحدت

والدین امام صادق (ع)

پدر امام صادق (ع)، امام محمدباقر (ع) امام پنجم شیعیان و مادر آن حضرت، اُمّ فَروِه، دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر است. امام صادق (ع) درباره مادر خود فرمود:

مادر من، از کسانی است که ایمان آورد و تقوای الهی پیشه ساخت و کار نیک انجام داد، و خدا نیکوکاران را دوست می دارد».

مدت زندگانی امام صادق (ع) 65 سال بوده است.

دوران کودکی و نوجوانی امام صادق (ع)

امام صادق (ع) تا سن ۱۲ سالگی از نعمت وجود پدربزرگ گرامی اش امام سجاد (ع) بهره مند بود و پس از رحلت ایشان مدت ۱۹ سال در خدمت پدر بزرگوارش امام محمد باقر (ع) زندگی کرد و با این ترتیب ۳۱ سال از دوران عمر خود را در خدمت جد و پدر بزرگوار خود که هر یک از آنان در زمان خویش حجت خدا بودند، گذرانید.

ازدواج امام ششم

عکاشه بن محصن گوید: روزی خدمت امام باقر (ع) عرض کردم: چرا برای اباعبداللّه همسر نمی گیرید؟ زمانش فرا رسیده است». جلوی امام کیسه ای سربسته و مهر زده قرار داشت. امام فرمود: به زودی برده فروشی از اهالی بربر به اینجا رسیده، در منزل میمون ساکن می شود. با این کیسه پول از او کنیزی خریداری می کنیم». مدتی از این جریان گذشت. روزی خدمت امام باقر (ع) رسیدم. امام فرمود: آیا می خواهید در مورد آن برده فروش که ماجرایش را برای شما ذکر کردم، سخن بگویم؟ او اکنون آمده است. بروید و با این کیسه پول از او کنیزی بخرید». عکاشه گوید: ما پیش برده فروش رفتیم. برده فروش گفت: هر چه داشتم، فروخته ام مگر دو کنیز که یکی، از دیگری بهتر است. گفتیم: آنان را بیاور تا ببینیم. او آنها را آورد، ما گفتیم: آن کنیز بهتر را به چه قیمتی می فروشی؟ گفت: به هفتاد دینار. گفتیم: به ما خوبی کرده از قیمتش کم کن. گفت: کمتر از هفتاد دینار نمی دهم. گفتیم: در مقابل پولی که در این کیسه است و ما نمی دانیم چقدر می باشد، می خریم. پیرمردی که کنار او بود، گفت: مهر کیسه را بگشایید و پولها را بشمارید. برده فروش گفت: این کار را نکنید! چون اگر یک حبه هم از هفتاد دینار کمتر باشد، نمی فروشم. پیرمرد گفت: بگشایید و بشمارید. ما کیسه را گشوده و دینارها را شمردیم. با کمال تعجب دیدیم هفتاد دینار است، نه کمتر و نه بیشتر.

کنیز را خریده و به محضر امام باقر (ع) مشرف شدیم. امام صادق (ع) هم نزد ایشان ایستاده بود. ماجرا را عرض کردیم، امام شکر الهی را به جا آورد و به آن کنیز فرمود: نامت چیست؟ گفت: حمیده. امام فرمود: حمیده فی الدنیا محموده فی الاخره»؛ در دنیا پسندیده و در آخرت ستایش شده ای. بگو ببینم دوشیزه ای یا بیوه؟ گفت: دوشیزه. امام باقر (ع) به امام صادق (ع) فرمود: جعفر، او را برای خود بپذیر.

فرزندان امام صادق (ع)

آن حضرت 10 فرزند داشت. 7 پسر و 3 دختر. البته بعضی از مورخین تعداد فرزندان ایشان را 11 تن ذکر کرده‏اند که 7 نفر از آنان پسر و باقى دختر بوده ‏اند.

پسران: اسماعیل اعرج (اسماعیل امین)، عبدالله، امام موسى کاظم (ع)، محمد دیباج، اسحاق، عباس و على عریضى

دختران: ام فروه، فاطمه کبرى، اسماء و فاطمه صغرى. (کسانى که فرزندان امام (ع) را 10 تن دانسته‏اند، فاطمه کبرى را جزو فرزندان امام صادق (ع) قرار نداده اند)

امامت امام صادق (ع)

امام صادق در سال 114 هجری قمری پس از شهادت پدرش در سن 31 (یا 34) سالگی به امامت رسید. دوران امامتش مصادف با اواخر حکومت امویان و اوایل حکومت عباسیان بود.

دوران امام جعفر صادق در میان دیگر دوران های ائمه اطهار، دورانی منحصر به فرد بود و شرایط اجتماعی و فرهنگی عصر آن حضرت در زمان هیچ یک از امامان وجود نداشته است و این به دلیل ضعف بنی امیه و قدرت گرفتن بنی عباس بود.

سیره اخلاقی و عبادی امام صادق (ع)

قسمتی از خصوصیات رفتاری امام صادق (ع) از این قرار بوده است:

• انفاق

هشام بن سالم می گوید: امام صادق (ع) هنگامی که تاریکی شب فرا می رسید، انبانی از نان و گوشت و پول را بر می داشت و بر دوش می نهاد و به سوی نیازمندان شهر مدینه می شتافت و آن ها را میان شان تقسیم می کرد.

• میانه روی

امام صادق (ع) (در ایام قحطی) دستور می داد برای تهیه آرد، گندم را با جو مخلوط کنند و می فرمود: من می توانم برای خانواده ام آرد گندم خالص تهیه کنم ولی دوست دارم در زندگی اندازه و حساب و کتاب را خوب رعایت کنم.

• دعا هنگام پیش آمد ناگوار

امام صادق (ع) هرگاه به پیش آمد ناگواری بر می خورد، ن و اطفال را جمع و دعا می کرد و آن ها آمین می گفتند.

• عزاداری برای امام حسین (ع)
  
  
• حضور قلب در نماز

امام باقر و امام صادق (ع) آن گاه که به نمازمی ایستادند، رنگ چهره آنان تغییر می کرد؛ گاه سرخ می شد و گاه زرد. گویا با کسی که او را می بینند، سخن می گویند.

خلفای معاصر امام صادق (ع)

همانطور که گفته شد امام بین دو دوره عباسی و اموی و دوران گذار از امویان به عباسیان می زیست. خلفای اموی معاصر با دوران امامت امام صادق عبارتند از:

1. هشام بن عبدالملک (105- 125)
2. ولید بن یزید بن عبدالملک (125-126)
3. یزید بن ولید بن عبدالملک (126)
4. ابراهیم بن ولید بن عبدالملک (70 روز از سال 126)
5. مروان بن محمد (126-132)

و خلفای عباسی معاصر ایشان شامل حکام زیر بودند:

1. عبدالله بن محمد مشهور به سفاح (132-137)
2. ابوجعفر مشهور به منصور دوانیقی (137-158)
3.  

شهادت امام صادق (ع)

پس از به قدرت رسیدن عباسیان، همانطور که آن حضرت پیش بینی کرده بود فشار بر شیعیان افزایش یافت و با روی کار آمدن منصور این فشار به اوج خود رسید. امام نیز از این فشار ها مستثنی نبود. این دوران، یعنی چند سال آخر عمر آن حضرت بر خلاف دوران اولیه امامتشان،‌ دوره سختی ها و انزوای دوباره آن حضرت و حرکت تشیع بود. منصور شیعیان را به شدت تحت کنترل قرار داده بود.

سرانجام کار به جایی رسید که با تمام فشارها، منصور چاره ای ندید که امام صادق را که رهبر شیعیان بود از میان بردارد و بنابراین توسط عواملش حضرت را به شهادت رساند. آن حضرت در سن 65 سالگی در سال 148 هجری به شهادت رسید و در قبرستان معروف بقیع در کنار مرقد پدر و جدّ خودش مدفون گردید.

 امام باقر (ع) پنجمین امام شیعیان است که به دلیل دانش گسترده ای که داشت به این نام معروف بود. زندگینامه امام باقر (ع) را در این مقاله بخوانید.

ولادت امام باقر (ع)

درباره روز و ماه ولادت امام باقر (ع) تاریخ های مختلفی ذکر شده است؛

• سوم صفر سال 57 هجری
• پنجم صفر سال 57 هجرى
• جمعه اول رجب سال 57 هجرى
• دوشنبه یا سه شنبه اول رجب سال 57 هجرى

بیشتر محققان بر این عقیده اند که نظریه نخست یعنی تاریخ سوم صفر سال 57 هجری از بقیه معتبرتر است.

والدین امام باقر (ع)

امام باقر (ع) هم از جانب پدر و هم از جانب مادر به حضرت فاطمه زهرا (س) و شجره نبوی منتهى می شود. پدر ایشان حضرت على بن الحسین، امام زین العابدین (ع) و مادر ایشان ام عبدالله، فاطمه، دختر امام حسن مجتبى (ع) است.

روزى مادرم کنار دیوارى نشسته بود، ناگهان دیوار ریزش کرد و در معرض ویرانى قرار گرفت، مادرم دست بر سینه دیوار نهاد و گفت: به حق مصطفى (ص) سوگند، اجازه فرو ریختن ندارى. دیوار بر جاى ماند تا مادرم از آن جا دور شد؛ سپس دیوار فرو ریخت.»

نام و کنیه امام باقر (ع)

نام آن حضرت، محمد است که رسول خدا (ص) از دیرزمان براى وى برگزیده بود. جابر بن عبدالله انصارى یار دیرین پیامبر (ص) که تا زمان امام باقر زنده بود سلام پیامبر (ص) را به امام باقر (ع) ابلاغ کرد. از بیان جابر می توان نتیجه گرفت که نام امام باقر را حضرت محمد (ص) انتخاب نموده است. تنها کنیه امام باقر (ع)، ابوجعفر بوده است.

القاب امام باقر (ع)

براى امام باقر (ع) این القاب یاد شده است

باقر: این لقب مشهورترین القاب آن حضرت به شمار مى‏آید و بیشتر منابع بدان تصریح کرده‏اند. به دلیل آن که آن حضرت شکافنده معضلات علم و گشاینده پیچیدگی هاى دانش بود و به دلیل گستردگى معارف و اطلاعاتى که در اختیار داشت، باقر» نامیده شد.

شاکر، هادى و امین از دیگر القاب این امام همام می باشد.

همسران امام باقر (ع)

با توجه به منابع تاریخی امام باقر (ع) در همسر داشته اند که عبارتند از:

• ام فروه دختر قاسم بن محمد بن ابى بکر
• ام حکیم دختر اسید بن مغیره ثقفى

فرزندان امام باقر (ع)

امام باقر (ع) دارای هفت فرزند بوده اند که شامل پنج پسر و دو دختر می باشد. جعفر، عبد الله، ابراهیم، عبید الله و على پسران ایشان و زینب و ام سلمه دختران ایشان بوده اند.

علم امام باقر (ع)

امام باقر (ع) چون در اواخر دوران حکومت بنی‌ امیه به‌سر می‌برد، از ضعف قدرت حاکمه استفاده کرد و در نشر معارف اسلامی، تلاش گسترده‌ای را به کار برد. امام باقر (ع) با مخالفان و صاحبان عقاید مختلف، مناظره می کرد و به سؤالات آن ها پاسخ می داد. لذا از آن امام در تمام مسائل فقهی و اجتماعی و حکومتی روایات فراوانی نقل شده است.

امامت امام باقر (ع)

برادر امام باقر (ع)، زید بن علی بن الحسین پس از شهادت امام سجاد (ع) پرچم مخالفت با بنی‌امیه را برافراشت و افراد زیادی را به دور خود جمع کرد. ولی امام باقر (ع) او را از قیام مسلحانه منع کرد و فرمود:

هنوز وقتش نرسیده است و قیام تو در انتها به ضرر مسلمین می انجامد.»

اما زید که خون حسینی در رگ‌های او می‌جوشید، زیر بار نرفت و قیام کرد و عاقبت در اثر اعلان مخالفت با بنی‌امیه به شهادت رسید.

حاکمان دوران امامت امام باقر (ع)

امام باقر (ع) در زمان حکومت ولید بن عبدالملک به امامت رسید. پس از او به ترتیب سلیمان بن عبدالملک، عمر بن عبدالعزیز، یزید بن عبدالملک و هشام بن عبدالملک، یکی پس از دیگری حاکم ممالک اسلامی شدند.

شهادت امام باقر (ع)

امام با هر یک از آنها به نحو خاصی برخورد می‌کرد، ولی بعضی از بستگان وی، از جمله زید بن حسن بن علی به بدگویی او دست زدند تا سرانجام در هفتم ذیحجه سال 114 هجری در سن 57 سالگی در مدینه با توطئه هشام مسموم شد و به شهادت رسید.

محل دفن امام باقر (ع)

پیکر مقدس امام باقر (ع) را در قبرستان بقیع (کنار پدر بزرگوارش) به خاک سپردند.